Taşı olan hastalarda yaşam tarzı, yeterli su tüketimi, kilo kontrolü ve beslenme alışkanlıkları temelde üzerinde durulması gereken konulardır. Bunların dışında aslında eğer saptanabilirse taşın cinsi diyet konusunu yönlendiren diğer bir etmendir. Saptanan taşın cinsine göre öneriler daha net olacaktır.
- BOL SU İÇİLMESİ: 5-12 yaş arasındaki çocuklarda kışın en az 1.5 lt/gün, yazın 2 lt/gün, daha büyük çocuklarda 2-2.5 lt/gün su içmek önemlidir. Bu sayede günde 8-10 defa idrara çıkılması sağlanmalıdır. Özellikle gece yatarken su içmek, ve gece çişe kalkıldığında su içmek önemlidir
- TUZ TÜKETİMİNİNİN AZALTILMASI: Türk toplumunun tuz tüketimi çok fazladır. Normalin 4-5 katı tuz tüketilmektedir. Bu yüzden günde 1 çay (5-6 gr) kaşığından fazla tuz tüketilmesi taş oluşumunu kolaylaştıran bir faktördür. Yemeklerin az tuzlu yapılması ve ilave tuz katılmaması bu açıdan önleyici olacaktır. Bunun dışında tuzun çok bulunduğu salam, sosis, sucuk, tuzlu zeytinler, tuzlu peynirler, turşu, salça bu konuda tüketilmemesi gereken gıdalardır.
- HAZIR GIDA TÜKETİMİNİN AZALTILMASI: Tüm paketlenmiş gıdalarda koruyucu maddeler ve tuz (Na) bulunmaktadır. Bu yüzden cips, kraker, başta olmak üzere, bakkal market ürünlerinden kaçınılması önemlidir. Özellikle Çikolata yüksek oksalat içeriğinden dolayı hafta da 1 kez küçük miktarlarda verilebilir ve çikolatalı gofretler değil de saf çikolatalar tercih edilmelidir.
- SÜT ÜRÜNLERİ ve ET: Bu konu üzerinde durulması gereken bir konudur ve bazı yanlış bilgiler vardır. Çocukluk yaş grubunda bu gıdaların kesilmesi söz konusu bile değildir. Ancak biraz daha dengeli olmalıdır ve abartılmamalıdır. Günde 1-2 bardaktan fazla süt içilmemelidir. Peynirler az tuzlu seçilmeli, 1 kibrit kutusu büyüklüğünü geçmemelidir. Özellikle kaşar peynirinin çok tuzlu olduğu unutulmamalı ve belirli günlerde az miktarda tüketime izin verilmelidir. Yine et tüketimi de abartılmadan, haftanın belirli günlerinde az miktarda olmalı, 100-150 gr’ı geçmemelidir.
- MEYVELER: Bu konuda en sıkıntılı meyve çilektir. Bunun dışında erik, incir, kivi fazla tüketilmemesi gereken meyvelerdir. Muz içeriğindeki B Vitamini ve potasyumdan dolayı böbrek taşlarından koruyucudur, ayrıca ananasın içeriğinde fibrini yıkan maddeler vardır ve her 2 meyve de abartılmadan tüketilebilir.
- SEBZELER: Yeşil sebzelerin (Ispanak, yeşil fasülye, biber, bezelye) tümünde yüksek oksalat vardır. Tüketilecekse yanında mutlaka yoğurt da bulunmalıdır. Bunun dışında özellikle domates, şalgam ve salatalık da abartılmadan tüketilecek gıdalardır. Bu tarz sebzeler tüketilecekse önce suda haşlanmalı, sonra suyu döküldükten sonra kullanılmalıdır. Havuçtaki yüksek pirofosfat taş oluşumunu engelleyici bir maddedir aynı zamanda içeriğindeki A Vitamini mesane taşı oluşumunu engeller.
- İÇECEKLER: Yüksek kafein içeriğinden dolayı Buzlu Çay (Tüm markalar) ve Kola başta olmak üzere tüm gazlı içeceklerin tüketilmesi kısıtlanmalıdır. Bunun dışında açık çay az miktarda tüketilmeli ve kahve 1 fincanı geçmemelidir.Özellikle limon/portakal/greyfurt suyu içeriğinde taş oluşumunu azaltan sitrat maddesi vardır. Özellikle idrarı alkali yaparak Kalsiyum oksalat oluşumunu azaltır. Ihlamur ve nane çayları şekersiz olarak tüketilebilir. Bu konuda ilginç bir çay mısır püskülü çayıdır. Mısır püskülünde taş oluşumunu azaltan tartarat maddesi vardır. İdrar söktürücü etkisi ile kristallerin vücuttan atılmasını sağlar. Ayrıca idrar torbası kasları üzerinde güçlendirici etkisi vardır.
- VİTAMİNLER: Bu açıdan taş olan bir çocuğa fazladan vitamin vermeye gerek yoktur. Özellikle yüksek doz D vitamini, C Vitamini ve A Vitamini kullanımı işleri daha da zora sokabilir. Bu konuda doktorunuzun önerileri doğrultusunda hareket etmek en doğrusudur.
- KURU YEMİŞLER: Özellikle fındık, fıstık, leblebi, ceviz, badem yüksek oksalat içeriğine sahiptir. Bu tür gıdalar mümkün olduğunca az tüketilmelidir.
- TAŞ OLUŞUMUNU ENGELLEYİCİ SULAR: Hastalar arasında bazı bölgelerdeki suların taş düşürdüğüne inanılır. Aslında bu gözlemin bir gerçeklik payı da vardır. Taş kimyasal bir maddedir, suda kimyasal bir maddedir, bazen nadir de olsa bu iki kimyasal madde denk gelir ve taşların kaybolduğu görülür, bu nedenle böyle sular kullanılabilir. Ancak burada önemli olan bahsedilen suyun, belediyeler tarafından denetiminin olması ayrıca renk görüntü ve tat olarak uygun özellikte olmasıdır. Bu yüzden önce anne-babalar bu suları tüketmelidir. Ayrıca su geldikten sonra hızla tüketilmeli, günlerce, haftalarca bekletilmemelidir.
Mısır Püskülü Çayı Nasıl Demlenir?
- Yüksek C vitamini içeriğine sahiptir ve bir çok faydası bildirilmiştir. Ticari olarak önemli markaların hazır paketleri vardır ama, eğer bulunabiliyorsa doğalını tüketmek en önemlisidir.
- Mısır püskülü çayı demlemek için küçük küçük doğranmış, taze ya da kurutulmuş mısır püskülünden bir yemek kaşığı kadar demliğe alıp üzerine kaynamış suyu ekleyin.
- Bir büyük bardak çay için bu ölçü yeterli olacaktır. 15-20 dakika kadar demlendikten sonra süzüp tüketilebilir.
- Demlenmeye bıraktığınız mısır püskülüne bir dilim limon eklemek taş düşürücü özelliğini arttırabilir.
- Yetişkin bir insan, mısır püskülü çayını yemeklerden önce, günde 2-3 bardak tüketebilir; ancak uyumadan hemen önce içilmesi tavsiye edilmemektedir. Çocuklarda da günde başlangıçta yarım bardak, sonra 1 bardak sabah veya öğlen tüketilebilir.