Koronavirüler önemli İnsan ve hayvan patojenleridir. 2019 yılı sonunda, Çin’in Hubai eyaletinde bir şehir olan Wuhan kentinde bir dizi zatürre vakasıyla fark edilen Coronovirüs enfeksiyonu, halen tüm dünyayı etkileyen bir Pandemi sebebi olarak karşımıza çıkmıştır. Daha çok erişkin yaş grubunda ciddi etkilenmeler olsada çocuklarda da tüm yaş gruplarında virüs etkili olabilmektedir. Çocuklarda özellikle yaş arttıkça insidans da artmaktadır. ABD’de 18 yaş altında yapılan bir epidemik çalışmada 1.2 milyon (+) test saptanan çocukların yaş dağılımı:
Lise (14-17 yaş): %38.3
İlkokul (5-10 yaş): %25.7
Ortaokul (11-13 yaş): %18.6
Okul öncesi (0-4 yaş): %17.4 oranları bulunmuştur.
Çocuklarda az görülmesinin sebepleri olarak 3 faktör ileri sürülmektedir. Birincisi çocukların dışarısı ile ilişkisi daha azdır. Virüsün yerleşmesini kolaylaştıran ACE ekspresyonu çocuklarda göreceli düşüktür. Ayrıca çocukların solunum yollarında çok sayıda farklı virüsler vardır ve Coronavirüler burada barınamamaktadır.
Covid 19’lu çocuklarda klinik bulgular çeşitli olmakla beraber ateş, öksürük ve solunum sıkıntısı en sık klinik bulgulardır. Bunun yanında halsizlik, boğaz ağrısı, myalji, burun akıntısı, baş ağrısı, ishal, bulantı-kusma, karın ağrısı, cilt bulguları (Makülopapüler, ürtikeryal, veziküler döküntüler ve livido retikülaris), göz bulguları(Konjoktivit) ayrıca özellikle altta yatan kalp hastalığı olan çocuklarda aritmi ve kalp yetmezliği görülebilir.
Hiç bir solunum sistemi bulguları olmadan GİS bulguları ile gelen hastalar bildirilmiştir. Kolesistit ve pankreatit büyük çocuklarda rapor edilmiştir. Özellikle Covid sebebiyle yatırılan 21 yaş altındaki 1695 çocuğun %22 (365 çocuk) nörolojik bulgular saptanmıştır. Kırküç çocukta hayatı tehdit eden ciddi ensefalopati, inme, akut serebral ödem, Guillain-Barr sendromu saptanmıştır.
Laboratuvar bulgular değişkendir ve spesifik bir bulgu yoktur. Vakaların çoğunda Tam Kan Sayımı normal saptanabilir, bunun yanında lökopeni, nötropeni karşılaşan bulgulardandır. Akut faz reaktanlarında (CRP ve PCT) hafif artışlar gözükebilir. Kreatinin Kinaz %15 vakada, AST-ALT artışı %12 vakada bildirilmiştir.
Covid-19’un daha önce de belirtildiği gibi çocuklarda daha hafif seyretme olasılığı yüksektir. Buunla beraber hastalığın ağır seyredeceğinin belirtileri:
1- Akut faz reaktanlarının (CRP,PCT, Ferritin, D-Dimer, IL-6) başvuruda veya yatış sırasında yüksek olması
2- Başvuru sırasında hipoksi (Solunum açlığı olması)
3- Başvuruda GİS semptomları olması
Son aylarda çocuklarda korkulan bir Covid 19 komplikasyonu Multisistem İnflamatuvar Sendrom (MIS-C) dir. Aslında daha farklı bir antitedir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Ülkemizden çok sayıda hasta rapor edilmiştir. Genelde Covid enfeksiyonu geçirirken veya hastalıktan sonraki 4-6 hafta içinde oluşan bir tablodur. MIS-C’nin klinik bulguları Kawasaki hastalığı gibidir, bununla beraber stafilokoksik toksik şok sendromu, Septik şok ve Makrofaj Aktivasyon sendromuna benzer bulgular da içerir. Sebebi tam bilinmemekler beraber Ag-Ab kompleksinin oluşturduğu hiperinflamasyon tablosudur. MIS-C tanı kriterleri:
1- Yaş <21
2- Covid 19 tanılı veya geçirmiş olmak (4-6 hafta)
3- >24 saat ateş (En az 3 gün)
4- Yüksek AFR (CRP, Prokalsitonin, IL-6, Ferritin, D-Dimer, beraberinde Lenfopeni
5-Ciddi klinik Tablo
6- >2 organ tutulumu
7- Tabloyu açıklayan bir hastalık olmaması
MIS-C’nin çok benzediği bir hastalık olan Kawasaki hastalığı (KH) ile karşılaştırıldığında, Yaş KH’da < 5 iken, MIS-C daha büyük çocuklarda görülür, GİS bulguları KH da neredeyse hiç yok iken MIS-C’de daha sık görülür. KH da Myokard fonksiyon bozukluğu daha az ike , MIS-C de daha fazladır. AFR da yükseklik MIS-C de daha belirgindir. KH da koroner arter bulguları kalıcı iken MIS-C de sınırlı ve geçici olma olasılığı da vardır.